Van Donau via Altmühl naar Main
Fietsen door de bierbuik van Duitsland
|
Franken, nu deel van Beieren, staat in het Guinessboek genoteerd met de grootste bierbrouwerijendichtheid ter wereld. Maar ook de steden aan de Duitse Donau bezaten vroeger vele huis- en kloosterbrouwerijen. We fietsten in één lange fietstocht langs de Donau naar de Main met als thema de biercultuur van de oude riviersteden. Langs de Main wisselen we bier in voor wijn, ‘Bierfranken’ voor ‘Wijnfranken’.
Water, bier en wijn We reizen de eerste dag met de trein naar Ulm. In de weekends van de zomermaanden rijdt hier een speciale fietsexpres met extra fietswagons de Donau omhoog. Een luxe die voor ons ook dagelijks mag, want de volgende ochtend, een dinsdag, steken wel veertig fietsen in de propvolle daarvoor voorziene treinwagon terwijl daar feitelijk slechts plaats is voor een tiental. Onze tocht start aan het barokklooster van Beuron, één der officiële startplaatsen van de Compostela-routes vanuit Duitsland en fietsen van de ene Donaudoorbraak tot de andere bij →Kelheim. De Donau-fietsroute maakt deel uit van de Eurovelo 6 van de Atlantische Oceaan naar de Zwarte Zee en je treft hier dan ook vele zwaarbepakte fietsreizigers aan. De Donau-fietsroute verloopt voor bijna de helft over goed berijdbare waterdoorlatende grindwegen. Geregeld loopt de fietsroute op de oever of over de dijken afgewisseld met boswegen en landelijke asfaltwegen. Enkele malen fietsen we noodzakelijkerwijs op weliswaar gescheiden fietspaden door industriezones en langs verkeerswegen. Vooral tijdens de eerste etappes zijn enkele hellingen te verwerken. |
Omdat we de grotere steden op de route haast altijd langs de rivier benaderen, maken we vooral kennis met de historische kernen en mijden hierdoor de minder interessante woonwijken.
Voor de verbinding van Donau naar Main zijn er meerdere fietsmogelijkheden. Wij combineerden enkele routes in teken van water, zand en … bier. Op onze weg liggen de historische biersteden Nurnberg, Forchheim en Bamberg met ertussen vele brouwerijen. Veelal huis- en kloosterbrouwerijen die bieren brouwen waar het verschil niet zo direct in smaak ligt maar eerder in de manier van bewaren. Zo heb je witbier, lagerbier en kelderbier met telkens de keuze uit troebel, helder en donker bier en varianten daarop.
Voor de verbinding van Donau naar Main zijn er meerdere fietsmogelijkheden. Wij combineerden enkele routes in teken van water, zand en … bier. Op onze weg liggen de historische biersteden Nurnberg, Forchheim en Bamberg met ertussen vele brouwerijen. Veelal huis- en kloosterbrouwerijen die bieren brouwen waar het verschil niet zo direct in smaak ligt maar eerder in de manier van bewaren. Zo heb je witbier, lagerbier en kelderbier met telkens de keuze uit troebel, helder en donker bier en varianten daarop.
Romeinen en Kelten
Onze vijfdaagse tocht vanuit Beuron langs het 374 km lange traject van de Duitse Donau laat ons kennis maken met een jonge meanderende door de kalkrotsen brekende rivier die uitloopt in de Donauvlakte om uiteindelijk opnieuw doorheen de rotsen te snijden nabij →Kelheim. De Donaudoorbraak tussen Beuron en Sigmaringen behoort tot de mooiste trajecten langs de Donau. Vanaf de kale witte kalkrotsen overheersen vele burchten en ruïnes de vallei. Het waarteken van de stad Sigmaringen is het kasteel dat de grootste private wapenverzameling van Europa bezit. Aan de voet ligt het leuke door fietsers veel bezochte met terrassen gesmukte marktpleintje. Een Pruisisch staatsbord doet denken aan vroegere tijden. Mengen heeft een interactief Romeins museum ondergebracht in een modern glazen gebouw en op een heuvel boven Hundersingen verbergt een lange witte muur het Keltische openluchtmuseum Heuneburg. Gereconstrueerde huizen, schuren en de versterking verhalen het Keltische leven. Voor de ingang liggen twee Keltische grafheuvels. Riedlingen bezit een beschermd historisch centrum met prachtige vakwerkhuizen. Het in 2008 geopend brandweermuseum verrast ons aangenaam.
Onze vijfdaagse tocht vanuit Beuron langs het 374 km lange traject van de Duitse Donau laat ons kennis maken met een jonge meanderende door de kalkrotsen brekende rivier die uitloopt in de Donauvlakte om uiteindelijk opnieuw doorheen de rotsen te snijden nabij →Kelheim. De Donaudoorbraak tussen Beuron en Sigmaringen behoort tot de mooiste trajecten langs de Donau. Vanaf de kale witte kalkrotsen overheersen vele burchten en ruïnes de vallei. Het waarteken van de stad Sigmaringen is het kasteel dat de grootste private wapenverzameling van Europa bezit. Aan de voet ligt het leuke door fietsers veel bezochte met terrassen gesmukte marktpleintje. Een Pruisisch staatsbord doet denken aan vroegere tijden. Mengen heeft een interactief Romeins museum ondergebracht in een modern glazen gebouw en op een heuvel boven Hundersingen verbergt een lange witte muur het Keltische openluchtmuseum Heuneburg. Gereconstrueerde huizen, schuren en de versterking verhalen het Keltische leven. Voor de ingang liggen twee Keltische grafheuvels. Riedlingen bezit een beschermd historisch centrum met prachtige vakwerkhuizen. Het in 2008 geopend brandweermuseum verrast ons aangenaam.
Oerdonau
Op de route, in Zwiefaltendorf, rusten we even bij een kleine huisbrouwerij. Het pittoreske Rechtenstein ligt in een dalengte met op een heuvelrug het kerkje en de burcht. Bij de Münsterkerk van Obermarchtal kruisen we een fietsende non. De warmwaterbronnen in Algershofen hebben een constante temperatuur van 18°. De biercultuurstad Ehingen ligt op een heuvel boven het riviertje de Schmiech en gaat prat over de grootste bierverscheidenheid van Baden-Wurttemberg. De stad bezit nog vijf huisbrouwerijen waarvan drie in het centrum zelf. Één week in augustus staat Ehingen op zijn kop tijdens het in de verre omstreken geroemde openluchtfilmfestival. In Ehingen splitst de route, verder langs de Donau of door de oervallei waar nu de beekjes Schmiech en de Blau vloeien. Twee mooie valleien met vele grotten met belangrijke vondsten zoals een 35000 jaar oude mens en een oeroude fluit gemaakt van een bot uit de vleugel van een zwaan. Blaubeuren is vooral gekend vanwege de Blautopf, een bron die door zijn diepte van 21 m en lichtinval helblauw kleurt. Het centrum bezit vele mooie vakwerkhuizen, waaronder de schattige leerlooierwijk en de kloostergebouwen. Langs de Blau fietsen we langs vele kleurrijke stadstuintjes tot in het centrum van Ulm.
Op de route, in Zwiefaltendorf, rusten we even bij een kleine huisbrouwerij. Het pittoreske Rechtenstein ligt in een dalengte met op een heuvelrug het kerkje en de burcht. Bij de Münsterkerk van Obermarchtal kruisen we een fietsende non. De warmwaterbronnen in Algershofen hebben een constante temperatuur van 18°. De biercultuurstad Ehingen ligt op een heuvel boven het riviertje de Schmiech en gaat prat over de grootste bierverscheidenheid van Baden-Wurttemberg. De stad bezit nog vijf huisbrouwerijen waarvan drie in het centrum zelf. Één week in augustus staat Ehingen op zijn kop tijdens het in de verre omstreken geroemde openluchtfilmfestival. In Ehingen splitst de route, verder langs de Donau of door de oervallei waar nu de beekjes Schmiech en de Blau vloeien. Twee mooie valleien met vele grotten met belangrijke vondsten zoals een 35000 jaar oude mens en een oeroude fluit gemaakt van een bot uit de vleugel van een zwaan. Blaubeuren is vooral gekend vanwege de Blautopf, een bron die door zijn diepte van 21 m en lichtinval helblauw kleurt. Het centrum bezit vele mooie vakwerkhuizen, waaronder de schattige leerlooierwijk en de kloostergebouwen. Langs de Blau fietsen we langs vele kleurrijke stadstuintjes tot in het centrum van Ulm.
Ulm, uitnodigend en groots
Het centrum van Ulm nodigt in de ware zin des woord zijn bezoekers uit. Met de fiets kom je door groene gordels of langs de Donau langs één van de stadspoorten dadelijk in de oude kern. Een rode loper leidt vanuit de supergrote parkeergarage onder het marktplein naar de centrale trappen en liften waar middeleeuwse muren in de moderne bouwstructuur opgenomen zijn. Tegen de muren geven foto’s van de stad je een eerste indruk. Het station is voorzien van aparte tunnels zonder trappen, speciaal voor fietsers, kinderwagens en rolstoelen. Tegenover het stationsplein begint onmiddellijk de brede voetgangerszone die in rechte lijn naar het immens trapeziumvormige marktplein loopt. Een bizarre baksteenconstructie in een zijwinkelstraat staat symbool voor het geboortehuis van Einstein. De munsterkerk reikt haast tot de hemel. De toren is te beklimmen via 768 trappen en is met zijn 161,53 m de hoogste kerktoren ter wereld. De kerk zelf geeft plaats aan 20000 kerkgangers, terwijl in de middeleeuwen tijdens de bouw slechts 10000 mensen in Ulm woonden, nu is dat alleszins anders. De reuzenspreeuw met een stok in de bek op het dak van de kerk is legendaris! De stadskern is een mix van traditionele vakwerkhuizen tot moderne betonnen, metalen en zelfs glazen bouwconstructies met als speerpunt een 36 m hoge glazen piramide annex stadsbibliotheek. Zeer traditioneel daar tegenover staat het prachtige raadhuis bekleed met fresco’s die de geschiedenis van de stad verhalen, met wapenschilden van steden waarmee Ulm handel dreef en met een vernuftig kunstzinnig astrologisch uurwerk waar zelfs de zonsop- en ondergang af te lezen valt. De pleintjes rond het raadhuisplein staan vol terrassen. In het stadsbeeld trekken kunstzinnig beschilderde replica’s van de 32000 jaar oude ‘Leeuwenman’ de aandacht naar het Ulmer museum. De naar beneden lopende straten achter het raadhuis geven toegang tot de oude leerlooier- en de visserswijk, nu gezellige buurten met restaurantjes en cafés. Achter de stadsmuur met stadspoorten vloeit de Donau, de natuurlijke grens tussen Baden-Wurttemberg en Beieren. De oeverpromenade is de uitverkoren plaats voor zongenietende en picknickende Ulmers.
Het centrum van Ulm nodigt in de ware zin des woord zijn bezoekers uit. Met de fiets kom je door groene gordels of langs de Donau langs één van de stadspoorten dadelijk in de oude kern. Een rode loper leidt vanuit de supergrote parkeergarage onder het marktplein naar de centrale trappen en liften waar middeleeuwse muren in de moderne bouwstructuur opgenomen zijn. Tegen de muren geven foto’s van de stad je een eerste indruk. Het station is voorzien van aparte tunnels zonder trappen, speciaal voor fietsers, kinderwagens en rolstoelen. Tegenover het stationsplein begint onmiddellijk de brede voetgangerszone die in rechte lijn naar het immens trapeziumvormige marktplein loopt. Een bizarre baksteenconstructie in een zijwinkelstraat staat symbool voor het geboortehuis van Einstein. De munsterkerk reikt haast tot de hemel. De toren is te beklimmen via 768 trappen en is met zijn 161,53 m de hoogste kerktoren ter wereld. De kerk zelf geeft plaats aan 20000 kerkgangers, terwijl in de middeleeuwen tijdens de bouw slechts 10000 mensen in Ulm woonden, nu is dat alleszins anders. De reuzenspreeuw met een stok in de bek op het dak van de kerk is legendaris! De stadskern is een mix van traditionele vakwerkhuizen tot moderne betonnen, metalen en zelfs glazen bouwconstructies met als speerpunt een 36 m hoge glazen piramide annex stadsbibliotheek. Zeer traditioneel daar tegenover staat het prachtige raadhuis bekleed met fresco’s die de geschiedenis van de stad verhalen, met wapenschilden van steden waarmee Ulm handel dreef en met een vernuftig kunstzinnig astrologisch uurwerk waar zelfs de zonsop- en ondergang af te lezen valt. De pleintjes rond het raadhuisplein staan vol terrassen. In het stadsbeeld trekken kunstzinnig beschilderde replica’s van de 32000 jaar oude ‘Leeuwenman’ de aandacht naar het Ulmer museum. De naar beneden lopende straten achter het raadhuis geven toegang tot de oude leerlooier- en de visserswijk, nu gezellige buurten met restaurantjes en cafés. Achter de stadsmuur met stadspoorten vloeit de Donau, de natuurlijke grens tussen Baden-Wurttemberg en Beieren. De oeverpromenade is de uitverkoren plaats voor zongenietende en picknickende Ulmers.
Kneipp-kuren
Günzburg mrt zijn stijlvolle rechthoekige historische kern ligt op een heuvel. Tussen de twee toegangspoorten ligt een brede geplaveide straat met vakwerkhuizen en in het midden een fontein omgeven door vele terrassen. Van de 17 stadsbrouwerijen blijft er nog maar eentje over. Wie met kinderen onderweg is kan hier het Duitse Legoland bezoeken. In het gehucht Faimingen bij Lauingen fietsen de meeste voorbij aan een wegwijzertje dat verwijst naar een Romeins monument. Jammer, want achter enkele huizen gaat de site van het grootste behouden Romeinse tempelcomplex noordelijk der Alpen schuil. De Apollo-Grannus tempel is een podiumtempel met een brede stenen trap naar de zuilenvoorhal van de tempel, vernoemd naar de Keltische god Grannus en verbonden aan de Romeinse god Apollo. Afgeschermd door een zuilenrondgang maakte de tempel deel uit van een groot Romeins ‘Castellum’ dat in de ondergrond te wachten ligt op verder onderzoek. De onderste laag bouwstenen van de Schimmeltoren van Lauingen behoorden tot dit ‘Castellum’. Dillingen is de stad van Sebastian Kneipp die uit een weversfamilie stamde en na de dood van zijn ouders naar Dillingen verhuist om zijn twee dromen waar te maken: studeren en priester worden. De arme stoffige weversbuurt trekt door zijn verleden ook hier zijn aandacht wat nadelig blijkt voor zijn gezondheid. Kneipp voert in het geniep en met succes een waterkuur uit op zichzelf. Het oude centrum bezit vele mooie gebouwen: het kasteel, het klooster, barokke kerken, de universiteit, de stadspoort en statische pastelgekleurde huizen.
Günzburg mrt zijn stijlvolle rechthoekige historische kern ligt op een heuvel. Tussen de twee toegangspoorten ligt een brede geplaveide straat met vakwerkhuizen en in het midden een fontein omgeven door vele terrassen. Van de 17 stadsbrouwerijen blijft er nog maar eentje over. Wie met kinderen onderweg is kan hier het Duitse Legoland bezoeken. In het gehucht Faimingen bij Lauingen fietsen de meeste voorbij aan een wegwijzertje dat verwijst naar een Romeins monument. Jammer, want achter enkele huizen gaat de site van het grootste behouden Romeinse tempelcomplex noordelijk der Alpen schuil. De Apollo-Grannus tempel is een podiumtempel met een brede stenen trap naar de zuilenvoorhal van de tempel, vernoemd naar de Keltische god Grannus en verbonden aan de Romeinse god Apollo. Afgeschermd door een zuilenrondgang maakte de tempel deel uit van een groot Romeins ‘Castellum’ dat in de ondergrond te wachten ligt op verder onderzoek. De onderste laag bouwstenen van de Schimmeltoren van Lauingen behoorden tot dit ‘Castellum’. Dillingen is de stad van Sebastian Kneipp die uit een weversfamilie stamde en na de dood van zijn ouders naar Dillingen verhuist om zijn twee dromen waar te maken: studeren en priester worden. De arme stoffige weversbuurt trekt door zijn verleden ook hier zijn aandacht wat nadelig blijkt voor zijn gezondheid. Kneipp voert in het geniep en met succes een waterkuur uit op zichzelf. Het oude centrum bezit vele mooie gebouwen: het kasteel, het klooster, barokke kerken, de universiteit, de stadspoort en statische pastelgekleurde huizen.
Een tikkeltje Frans
In Hochstädt splitst de Donau-fietsweg, de mooiste route is deze langs het monumentale kasteel van het voormalige vorstendom Pfalz-Neuburg. De stad is vooral bekend om ‘The Battle of Blenheim’ waar op 13 augustus 1704 Britse en keizerlijke troepen de Franse en Bayerse overwinnen. Donauwörth fietsen we binnen door de fel roosgekleurde tweetoornige Rieder-poort. Een rondgang in deze historische stad loont zeker de moeite: de wandelpromenade op de oude tramweg, de met barokhuizen beklede Reichsstraße, het relikwie van het kruis van Christus in de kloosterkerk, de huizen van het gepeupel tussen de buitenmuren, de stadsmuur aan de rivier de Wörnitz en diens monding in de Donau. De historisch strategisch belangrijke stad is nu een knooppunt van langeafstandsfietspaden: de Donau-Radweg, de Romantische Straße, de Via Claudia, de Via Raetica, ... Het stadsilhouet van Neuburg met residentieslot, kerk en raadhuis is machtig. Op de binnenkoer van het kasteel staren we naar de beschilderde zuilenbogen, de fresco’s tegen de muren, een koepel- en een klokkentoren. Het balkon geeft uitzicht op de Donau en het daarachter gelegen Engelse park. Kleurrijk zijn de gebouwen rond de Karlzplatz met de Mariafontein in de historische kern. In een rococogebouw met barokke zaal is de historische bibliotheek van het voormalige Rijksklooster Kaisheim gevestigd. Betanken op het plein zorgt voor een Frans accent.
In Hochstädt splitst de Donau-fietsweg, de mooiste route is deze langs het monumentale kasteel van het voormalige vorstendom Pfalz-Neuburg. De stad is vooral bekend om ‘The Battle of Blenheim’ waar op 13 augustus 1704 Britse en keizerlijke troepen de Franse en Bayerse overwinnen. Donauwörth fietsen we binnen door de fel roosgekleurde tweetoornige Rieder-poort. Een rondgang in deze historische stad loont zeker de moeite: de wandelpromenade op de oude tramweg, de met barokhuizen beklede Reichsstraße, het relikwie van het kruis van Christus in de kloosterkerk, de huizen van het gepeupel tussen de buitenmuren, de stadsmuur aan de rivier de Wörnitz en diens monding in de Donau. De historisch strategisch belangrijke stad is nu een knooppunt van langeafstandsfietspaden: de Donau-Radweg, de Romantische Straße, de Via Claudia, de Via Raetica, ... Het stadsilhouet van Neuburg met residentieslot, kerk en raadhuis is machtig. Op de binnenkoer van het kasteel staren we naar de beschilderde zuilenbogen, de fresco’s tegen de muren, een koepel- en een klokkentoren. Het balkon geeft uitzicht op de Donau en het daarachter gelegen Engelse park. Kleurrijk zijn de gebouwen rond de Karlzplatz met de Mariafontein in de historische kern. In een rococogebouw met barokke zaal is de historische bibliotheek van het voormalige Rijksklooster Kaisheim gevestigd. Betanken op het plein zorgt voor een Frans accent.
Bewegend plafond
Het witte jachtslot Grünau met vele venstertjes en rode luikjes komt zo uit een sprookje In Ingolstadt loopt de fietsroute dwars door de stadskern met aan het einde het kasteel. De oude kern is door een groenzone, de voormalige fortificatiegordel, gescheiden van de rest van de stad. De Assamkerk gaat prat op zijn bewegende plafond. Het barokgeschilderde plafond heeft de neiging vanuit iedere hoek zich aan te passen aan het zichtveld van de bezoeker. De binnenstad bezit enkele zeer leuke ‘Biergarten’, bierterrassen die voor enkele euro’s lekkere lokale gerechten serveren. Op de tegenoverliggende Donau-oever staan enkele imposante klassieke vestingbouwwerken. Vohburg met stadspoorten en een uitnodigend marktpleintje en het kuuroord Bad Gögging met Romeinse thermen en zwavelbaden zijn twee aardige stadjes op weg naar de Donaudoorbraak. We fietsen over de heuvels tussen talrijke metershoge hopaanplantingen naar het klooster Weltenburg. Over de streek, waar het Duitse bier zijn oorsprong vond, is een brouwerij-fietskaart te verkrijgen (www.brauereikarte.de) met een tocht langs 16 brouwerijen. Massa’s mensen stromen tesamen in de kloosterhof van de benedictijnenabdij Weltenburg. Een ware bierbedevaart om het oudste bruinbier ter wereld ‘Weltenburger Kloster Barok Dunkel’ te proeven. Ook verstokte fietsers is het aan te raden de boot naar Kelheim (€ 2) te nemen om de Donaudoorbraak door loodrechte Jurarotswanden te aanschouwen. Door de kloof varen vele bootjes en op de weinige stenige rivierstrandjes duiken kinderen en honden in het water. Als beloning krijg je vanaf het schip het mooiste zicht op de boven →Kelheim op een heuvel gelegen monumentale 52 m hoge bevrijdingshal (1815) van Koning Ludwig I van Beieren, opgericht ter ere van de bevrijdingsgevechten tegen Napoleon. Vanuit →Kelheim loopt een wandelpad naar boven of je moet per fiets de lange helling trotseren. Het panorama vanaf het terras over het rivierlandschap is hemels. De strategisch waardevolle oude stadskern van →Kelheim ligt in de delta van de monding van de Altmühl in de Donau en heeft zijn rechthoekige middeleeuwse verdedigingsmuren deels behouden. In het centrum van het door twee brede geplaveide straten gevormde kruis hebben we zicht op drie stadspoorten. De vierde stadspoort is ingenomen door de oudste witbierbrouwerij ter wereld, ‘Weißes Brauhaus Schneider’.
Het witte jachtslot Grünau met vele venstertjes en rode luikjes komt zo uit een sprookje In Ingolstadt loopt de fietsroute dwars door de stadskern met aan het einde het kasteel. De oude kern is door een groenzone, de voormalige fortificatiegordel, gescheiden van de rest van de stad. De Assamkerk gaat prat op zijn bewegende plafond. Het barokgeschilderde plafond heeft de neiging vanuit iedere hoek zich aan te passen aan het zichtveld van de bezoeker. De binnenstad bezit enkele zeer leuke ‘Biergarten’, bierterrassen die voor enkele euro’s lekkere lokale gerechten serveren. Op de tegenoverliggende Donau-oever staan enkele imposante klassieke vestingbouwwerken. Vohburg met stadspoorten en een uitnodigend marktpleintje en het kuuroord Bad Gögging met Romeinse thermen en zwavelbaden zijn twee aardige stadjes op weg naar de Donaudoorbraak. We fietsen over de heuvels tussen talrijke metershoge hopaanplantingen naar het klooster Weltenburg. Over de streek, waar het Duitse bier zijn oorsprong vond, is een brouwerij-fietskaart te verkrijgen (www.brauereikarte.de) met een tocht langs 16 brouwerijen. Massa’s mensen stromen tesamen in de kloosterhof van de benedictijnenabdij Weltenburg. Een ware bierbedevaart om het oudste bruinbier ter wereld ‘Weltenburger Kloster Barok Dunkel’ te proeven. Ook verstokte fietsers is het aan te raden de boot naar Kelheim (€ 2) te nemen om de Donaudoorbraak door loodrechte Jurarotswanden te aanschouwen. Door de kloof varen vele bootjes en op de weinige stenige rivierstrandjes duiken kinderen en honden in het water. Als beloning krijg je vanaf het schip het mooiste zicht op de boven →Kelheim op een heuvel gelegen monumentale 52 m hoge bevrijdingshal (1815) van Koning Ludwig I van Beieren, opgericht ter ere van de bevrijdingsgevechten tegen Napoleon. Vanuit →Kelheim loopt een wandelpad naar boven of je moet per fiets de lange helling trotseren. Het panorama vanaf het terras over het rivierlandschap is hemels. De strategisch waardevolle oude stadskern van →Kelheim ligt in de delta van de monding van de Altmühl in de Donau en heeft zijn rechthoekige middeleeuwse verdedigingsmuren deels behouden. In het centrum van het door twee brede geplaveide straten gevormde kruis hebben we zicht op drie stadspoorten. De vierde stadspoort is ingenomen door de oudste witbierbrouwerij ter wereld, ‘Weißes Brauhaus Schneider’.
Van Donau naar Main
De riviercruiseschepen varen over het kanaal Main-Donau om de waterscheiding tussen de Noordzee- en de Zwarte Zeerivieren te overbruggen. Fietsers zijn in de mogelijkheid dit 171 km lange kanaal tussen Kelheim en Bamberg volledig op het grotendeels met grind bedekte jaagpad heuvelloos af te rijden. De Duitsland-fietsroute D11 Ostsee-Oberayern volgt deze kanaalroute. De SandAchse Radweg is een 180 km lange verbinding van Weißenburg naar Bamberg waar je kennis maakt met alle facetten van een brede strook zandbodem tussen beide rivieren. Vanuit Nurnberg vertrekt ook de 84 km lange RegnitzRadweg naar Bamberg door de vallei van het gelijknamige riviertje dat slechts luttele meters van het kanaal vloeit. Maar het Altmühl-dal is volgens insiders de mooiste vallei van Duitsland met prachtige oeverlandschappen. Wil je het mooiste deel van de Altmühl niet missen dan doe je best zoals wij en combineert de Altmühltal-Radweg met enkele andere fietswegen. De Altmühltal-Radweg kent weinig hoogteverschillen. De rivier bezit vele ‘Auen’ overloopweiden voor het opvangen van het overtollige water bij hoogwater. Drie grote waterbekkens, de Altmühlsee, de Brombachsee en de Rothsee, regelen nu het debiet waardoor die ‘Auen’ vaak droog liggen en wij enkele malen over bruggen fietsen zonder water. De meren zijn verbonden door de Fränkischer Seenland-Weg. Wij volgen de Altmühltal-Radweg over 105 km, het gebied waar de rivier al meanderend zich een weg baant door de kalkrotsen. Een mix van de Fossa Carolina, de SandAchse Radweg, de Fränkischer Seenland-Weg en de D11 Donau-Main kanaal brengen ons in Nurnberg, waar we resoluut voor de SandAchse Radweg gaan tot Bamberg. Je hebt hier dus de keuze tussen de 171 km snelle kanaalverbinding of voor onze 327 km ontdekkingsroute (wellicht de langste verbinding) … of een route naar eigen keuze aan de hand van de al vernoemde routes tussen de beide van oost naar west vloeiende hoofdrivieren Donau en Main.
De riviercruiseschepen varen over het kanaal Main-Donau om de waterscheiding tussen de Noordzee- en de Zwarte Zeerivieren te overbruggen. Fietsers zijn in de mogelijkheid dit 171 km lange kanaal tussen Kelheim en Bamberg volledig op het grotendeels met grind bedekte jaagpad heuvelloos af te rijden. De Duitsland-fietsroute D11 Ostsee-Oberayern volgt deze kanaalroute. De SandAchse Radweg is een 180 km lange verbinding van Weißenburg naar Bamberg waar je kennis maakt met alle facetten van een brede strook zandbodem tussen beide rivieren. Vanuit Nurnberg vertrekt ook de 84 km lange RegnitzRadweg naar Bamberg door de vallei van het gelijknamige riviertje dat slechts luttele meters van het kanaal vloeit. Maar het Altmühl-dal is volgens insiders de mooiste vallei van Duitsland met prachtige oeverlandschappen. Wil je het mooiste deel van de Altmühl niet missen dan doe je best zoals wij en combineert de Altmühltal-Radweg met enkele andere fietswegen. De Altmühltal-Radweg kent weinig hoogteverschillen. De rivier bezit vele ‘Auen’ overloopweiden voor het opvangen van het overtollige water bij hoogwater. Drie grote waterbekkens, de Altmühlsee, de Brombachsee en de Rothsee, regelen nu het debiet waardoor die ‘Auen’ vaak droog liggen en wij enkele malen over bruggen fietsen zonder water. De meren zijn verbonden door de Fränkischer Seenland-Weg. Wij volgen de Altmühltal-Radweg over 105 km, het gebied waar de rivier al meanderend zich een weg baant door de kalkrotsen. Een mix van de Fossa Carolina, de SandAchse Radweg, de Fränkischer Seenland-Weg en de D11 Donau-Main kanaal brengen ons in Nurnberg, waar we resoluut voor de SandAchse Radweg gaan tot Bamberg. Je hebt hier dus de keuze tussen de 171 km snelle kanaalverbinding of voor onze 327 km ontdekkingsroute (wellicht de langste verbinding) … of een route naar eigen keuze aan de hand van de al vernoemde routes tussen de beide van oost naar west vloeiende hoofdrivieren Donau en Main.
Duitslands mooiste fietsvallei?
Van de monding in Kelheim tot Dietfurt maakt de Altmühl deel uit van het Donau-Main kanaal. Op dit gedeelte is een archeologieroute uitgezet met infopanelen en reconstructies van oude archeologische vondsten waaronder een gereconstrueerde stadspoort van het Keltische oppidum Alkimoennis, een Keltische ijzersmeltoven en een Keltische nederzetting. Kastelen en rotspartijen zien we bij de haverklap waaronder de burcht Prunn, één der mooiste ridderburchten van Duitsland, en het stadje Riedlingen met liefst drie burchten. Als bij toeval passeert juist een riviercruiseschip bij het kasteel Obereggersberg. In Dietfurt scheiden Altmühl en Donau-Main kanaal zich. Over een geasfalteerd oud tramspoor komen we in Beilngries. Een gezellig oud stadje met middeleeuwse muren en woontorens, dat gelegen is tussen de Altmühl en het Donau-Main kanaal. Vijf met bloemen uitgeruste fietsen op een 2 m hoge houten schutting wijzen de weg naar de jachthaven . Het barokke slot Hirschberg, op een heuvelrug boven de stad, was ooit een bisschoppelijk paleis. De rivier maakt dan enkele reuzenmeanders, het fietspad zoekt de bosrand op aan de voet van de steile valleiflanken. Bij het uitkomen van de ene bocht krijgen we zicht op de rotswanden in de volgende. Kipfenberg ligt op de Limes, de grens van het oude Romeinse Rijk. Het kasteel herbergt een Romeins museum. Op de heide in Gungolding komen we een schapenherder tegen. De helse klim naar het Romeinse ‘Castellum’ boven het dorpje Pfünz loont de moeite. Een volledige muur met hoektorens en een poort zijn hier heropgebouwd. 78 merkwaardige overgrote sculpturen tref je na enig zoekwerk aan in het op een grashelling gelegen figurenveld Hessental. De universiteit- en bisschopstad Eichstätt komen we binnen over de grasperken van de campus. De kerkgeschiedenis heeft hier een grote invloed achtergelaten en in de kerken treffen we dan ook enkele curiosa aan zoals het graf van de Heilige Willibald in de domkerk, het graf van de Heilige Walburga in de kloosterkerk St-Walburg en een kopie uit 1160 van het Heilig Graf te Jeruzalem in de kerk van het Kapucijnerklooster. Op de ‘Residenz platz’ staren we naar wellicht het mooiste barokensemble van gebouwen in Zuid-Duitsland waaronder de bisschoppelijke residentie en het stadstheater. Het domplein en de markt mogen ook gezien zijn. Boven op een rots op de andere oever staat de machtige Willibaldsburg, een massief blokvormig renaissancekasteel met twee hoektorens, ooit woonzit der bisschoppen. Tussen Eichstätt en Treuchtlingen kent het dal van de Altmühl vele engtes met mooie rotspartijen zoals de solitaire ‘Burgstein’ en de gegroepeerde ‘Twaalf Apostelen’. Dorpspracht vinden we ook nog in het pittoreske middeleeuwsogende Dollnstein en het idyllische Pappenheim, gelegen in een langgerekte meander met zijn ridderburcht op de smalle kam. In Treuchtlingen staat alles in het teken van de Altmühltermen met 28° warm mineraalwater. Aan de stadsrand merken we een stapwaterbekken op. Na enkele rondjes door het heilwater voelen onze benen aan als herboren, formidabel dat waterkuren!
Van de monding in Kelheim tot Dietfurt maakt de Altmühl deel uit van het Donau-Main kanaal. Op dit gedeelte is een archeologieroute uitgezet met infopanelen en reconstructies van oude archeologische vondsten waaronder een gereconstrueerde stadspoort van het Keltische oppidum Alkimoennis, een Keltische ijzersmeltoven en een Keltische nederzetting. Kastelen en rotspartijen zien we bij de haverklap waaronder de burcht Prunn, één der mooiste ridderburchten van Duitsland, en het stadje Riedlingen met liefst drie burchten. Als bij toeval passeert juist een riviercruiseschip bij het kasteel Obereggersberg. In Dietfurt scheiden Altmühl en Donau-Main kanaal zich. Over een geasfalteerd oud tramspoor komen we in Beilngries. Een gezellig oud stadje met middeleeuwse muren en woontorens, dat gelegen is tussen de Altmühl en het Donau-Main kanaal. Vijf met bloemen uitgeruste fietsen op een 2 m hoge houten schutting wijzen de weg naar de jachthaven . Het barokke slot Hirschberg, op een heuvelrug boven de stad, was ooit een bisschoppelijk paleis. De rivier maakt dan enkele reuzenmeanders, het fietspad zoekt de bosrand op aan de voet van de steile valleiflanken. Bij het uitkomen van de ene bocht krijgen we zicht op de rotswanden in de volgende. Kipfenberg ligt op de Limes, de grens van het oude Romeinse Rijk. Het kasteel herbergt een Romeins museum. Op de heide in Gungolding komen we een schapenherder tegen. De helse klim naar het Romeinse ‘Castellum’ boven het dorpje Pfünz loont de moeite. Een volledige muur met hoektorens en een poort zijn hier heropgebouwd. 78 merkwaardige overgrote sculpturen tref je na enig zoekwerk aan in het op een grashelling gelegen figurenveld Hessental. De universiteit- en bisschopstad Eichstätt komen we binnen over de grasperken van de campus. De kerkgeschiedenis heeft hier een grote invloed achtergelaten en in de kerken treffen we dan ook enkele curiosa aan zoals het graf van de Heilige Willibald in de domkerk, het graf van de Heilige Walburga in de kloosterkerk St-Walburg en een kopie uit 1160 van het Heilig Graf te Jeruzalem in de kerk van het Kapucijnerklooster. Op de ‘Residenz platz’ staren we naar wellicht het mooiste barokensemble van gebouwen in Zuid-Duitsland waaronder de bisschoppelijke residentie en het stadstheater. Het domplein en de markt mogen ook gezien zijn. Boven op een rots op de andere oever staat de machtige Willibaldsburg, een massief blokvormig renaissancekasteel met twee hoektorens, ooit woonzit der bisschoppen. Tussen Eichstätt en Treuchtlingen kent het dal van de Altmühl vele engtes met mooie rotspartijen zoals de solitaire ‘Burgstein’ en de gegroepeerde ‘Twaalf Apostelen’. Dorpspracht vinden we ook nog in het pittoreske middeleeuwsogende Dollnstein en het idyllische Pappenheim, gelegen in een langgerekte meander met zijn ridderburcht op de smalle kam. In Treuchtlingen staat alles in het teken van de Altmühltermen met 28° warm mineraalwater. Aan de stadsrand merken we een stapwaterbekken op. Na enkele rondjes door het heilwater voelen onze benen aan als herboren, formidabel dat waterkuren!
Over de Europese waterscheiding
We verlaten de Altmühltal-fietsweg via de ‘Fossa Carolina’, een gewaagd bouwvoornemen van Karel de Grote die destijds de Noordzee met de Zwarte Zee, Rijn en Donau, via een kanaal tussen de Rezat en de Altmühl wou verbinden. Maar deze droom vervulde zich pas in 1992 met de opening van het Main-Donau kanaal. Een waterpomp symboliseert de waterscheiding tussen de rivieren die naar de Noordzee en die naar de Zwarte Zee afvloeien. Weißenburg heeft een mooie oude kern met enkele mooie poorten waaronder het indrukwekkende Ellinger Tor. Grondvesten van een Romeins ‘Castellum’ met gereconstrueerde poort, thermen en een Romeins museum vertellen meer over deze versterking aan de Limes. Weißenburg is de startplaats van de SandAckse-Radweg naar Nurnberg en Bamberg. Maar aan de Brombachsee oderbreken we deze voor een tocht door zeer bosrijk gebied over de Fränkischer Seenland-Weg naar de Rothsee. Wie het wenst, kan de Altmühl in Treuchtlingen verder noordwaarts rijden en dan bij de Altmühlsee de volledige 66 km lange Fränkischer Seenland-Weg tussen de drie meren te fietsen. De stuwmeren bezitten allemaal een mooie toeristische infrastructuur met bezoekerscentra, watersportfaciliteiten, recreatiecentra, horeca en campings. De Rothsee ligt vlak aan het Main-Donau kanaal dat we op de rechteroever afvaren naar Nurnberg. Via het oude kanaal en fietsborden bereiken we het centrum van Nurnberg.
We verlaten de Altmühltal-fietsweg via de ‘Fossa Carolina’, een gewaagd bouwvoornemen van Karel de Grote die destijds de Noordzee met de Zwarte Zee, Rijn en Donau, via een kanaal tussen de Rezat en de Altmühl wou verbinden. Maar deze droom vervulde zich pas in 1992 met de opening van het Main-Donau kanaal. Een waterpomp symboliseert de waterscheiding tussen de rivieren die naar de Noordzee en die naar de Zwarte Zee afvloeien. Weißenburg heeft een mooie oude kern met enkele mooie poorten waaronder het indrukwekkende Ellinger Tor. Grondvesten van een Romeins ‘Castellum’ met gereconstrueerde poort, thermen en een Romeins museum vertellen meer over deze versterking aan de Limes. Weißenburg is de startplaats van de SandAckse-Radweg naar Nurnberg en Bamberg. Maar aan de Brombachsee oderbreken we deze voor een tocht door zeer bosrijk gebied over de Fränkischer Seenland-Weg naar de Rothsee. Wie het wenst, kan de Altmühl in Treuchtlingen verder noordwaarts rijden en dan bij de Altmühlsee de volledige 66 km lange Fränkischer Seenland-Weg tussen de drie meren te fietsen. De stuwmeren bezitten allemaal een mooie toeristische infrastructuur met bezoekerscentra, watersportfaciliteiten, recreatiecentra, horeca en campings. De Rothsee ligt vlak aan het Main-Donau kanaal dat we op de rechteroever afvaren naar Nurnberg. Via het oude kanaal en fietsborden bereiken we het centrum van Nurnberg.
‘Geh ma nauf die Keller’
Een tijdje lopen de SandAchse-Radweg en de RegnitzRadweg samen langs het kronkelende riviertje de Regnitz tot Stadeln. De RegnitzRadweg vervolgt zijn route langs de rivier terwijl de SandAchse-Radweg over zandwegen en door de ‘Brucher Lache’, een groot dennenbos met een vochtige biotoop, gevolgd door een heidegebied, rondom de stad Erlangen draait. Daarna zoekt de route het kanaal op en even loopt ze door graslanden aan vijvers voorbij in de buurt van de Regnitz om dan definitief het jaagpad naar Forchheim te volgen. Het centrum pronkt met de keizerresidentie en een ensemble van prachtige authentieke vakwerkhuizen omgeven door middeleeuwse muren met daaromheen de in latere tijden gebouwde fortificaties. In de zomer ga je hier op de kelder, ‘Geh ma nauf die Keller’ zoals ze hier zeggen. Boven in het eiken- en beukenbos op de Kellerberg lageren nu 24 brouwerijen hun bieren in grotkelders die oorspronkelijk dienden voor het rijpen van het bier. Er bovenop staan evenveel traditionele ‘Kellerwirtschaften’ met grote bierterrassen die maar liefst 30000 gasten kunnen ontvangen. De grootste ‘Biergarten’ ter wereld met tafels vol bierkruiken en traditionele Frankische kost aan zeer schappelijke prijzen. De max is het St-Annafeest, ontstaan uit een mix van de St-Annabedevaart en het schuttersfeest, dat tien dagen plaats heeft van zaterdag voor 26 juli tot maandag erna. Hier geeft onze fiets een voordeel, anders moet je te voet naar boven.
Een tijdje lopen de SandAchse-Radweg en de RegnitzRadweg samen langs het kronkelende riviertje de Regnitz tot Stadeln. De RegnitzRadweg vervolgt zijn route langs de rivier terwijl de SandAchse-Radweg over zandwegen en door de ‘Brucher Lache’, een groot dennenbos met een vochtige biotoop, gevolgd door een heidegebied, rondom de stad Erlangen draait. Daarna zoekt de route het kanaal op en even loopt ze door graslanden aan vijvers voorbij in de buurt van de Regnitz om dan definitief het jaagpad naar Forchheim te volgen. Het centrum pronkt met de keizerresidentie en een ensemble van prachtige authentieke vakwerkhuizen omgeven door middeleeuwse muren met daaromheen de in latere tijden gebouwde fortificaties. In de zomer ga je hier op de kelder, ‘Geh ma nauf die Keller’ zoals ze hier zeggen. Boven in het eiken- en beukenbos op de Kellerberg lageren nu 24 brouwerijen hun bieren in grotkelders die oorspronkelijk dienden voor het rijpen van het bier. Er bovenop staan evenveel traditionele ‘Kellerwirtschaften’ met grote bierterrassen die maar liefst 30000 gasten kunnen ontvangen. De grootste ‘Biergarten’ ter wereld met tafels vol bierkruiken en traditionele Frankische kost aan zeer schappelijke prijzen. De max is het St-Annafeest, ontstaan uit een mix van de St-Annabedevaart en het schuttersfeest, dat tien dagen plaats heeft van zaterdag voor 26 juli tot maandag erna. Hier geeft onze fiets een voordeel, anders moet je te voet naar boven.
Bierbergen
Gisteren fietsten we Forchheim over de nieuwe voetgangersbrug binnen, vandaag vertrekken we over de oude. We fietsen vandaag aan de rand van de ‘Frankische Schweiz’, het hart van ‘Bierfranken’. De heuvels zijn een waar fietsparadijs met een goed uitgebouwd fietsnetwerk en verscheidene themaroutes met de 202 km lange ‘Brauereien- und Bierkellertour’ toepasselijk voor ons thema en misschien een idee voor verlenging van de tocht. Links en rechts van het Main-Donau kanaal gaat het naar Altendorf waar je een afsteker mogelijk is naar Büttenheim, de geboorteplaats van de jeansgigant Levis Strauss. Een naar hem opgericht museum en twee bierbrouwerijen maken dit dorp een ideale stopplaats. Donderdag voor de kerkwijding, slachtschotel staat op het menu van de taverne in Pettstadt. Vers gekookt buikspek, lever- en bloedworst met zuurkool en brood. Even later nemen we het voetveer, Bamberg is niet ver meer. Door een park met enkele paviljoentjes fietsen we op de oever de stad in.
Gisteren fietsten we Forchheim over de nieuwe voetgangersbrug binnen, vandaag vertrekken we over de oude. We fietsen vandaag aan de rand van de ‘Frankische Schweiz’, het hart van ‘Bierfranken’. De heuvels zijn een waar fietsparadijs met een goed uitgebouwd fietsnetwerk en verscheidene themaroutes met de 202 km lange ‘Brauereien- und Bierkellertour’ toepasselijk voor ons thema en misschien een idee voor verlenging van de tocht. Links en rechts van het Main-Donau kanaal gaat het naar Altendorf waar je een afsteker mogelijk is naar Büttenheim, de geboorteplaats van de jeansgigant Levis Strauss. Een naar hem opgericht museum en twee bierbrouwerijen maken dit dorp een ideale stopplaats. Donderdag voor de kerkwijding, slachtschotel staat op het menu van de taverne in Pettstadt. Vers gekookt buikspek, lever- en bloedworst met zuurkool en brood. Even later nemen we het voetveer, Bamberg is niet ver meer. Door een park met enkele paviljoentjes fietsen we op de oever de stad in.
Gerookt bier
Twee armen van de Regnitz en het oude kanaal snijden de stadskern van Bamberg in drie delen waardoor zij de bijnaam Klein Venetië erft en omdat ze op zeven heuvels is gebouwd ook nog de titel van het Frankische Rome draagt. Aan de voet van de viertoornige keizersdom en de vorstbisschoppelijke residentie ligt het hart van de stad. De oude stadskern maakt deel uit van het UNESCO wereldcultuurerfgoed. De enge straatjes met kleine terrasjes op pleintjes en op de smalle stoepen versterken de Italiaanse sfeer. De dom herbergt het Pauzegraf van Clemence II, het enige ten noorden van de Alpen. Door de kerkelijke macht kregen de burgers geen land voor een raadhuis, daarom bouwden ze het weelderige pronkstuk in de rivier. Achter de residentie gaat een kleurrijke rozentuin schuil met fontein, stenen beeldhouwwerken, een groot zonnig terras en een groot balkon met zicht op de pastelkleurige vakwerkhuizen. De streek rond Bamberg staat in het ‘Guinnesboek of records’ vermeld met grootste brouwerijdichtheid ter wereld. Wil je alles weten over het bier, neem dan een kijkje in het Frankische brouwerijmuseum. De specialiteit is het ‘Rauchbier’, bier bewaard in eiken vaatjes van gerookt eikenhout. Volgens Duitse toeristen smaakt het bier pas lekker na drie glazen … je hebt dan wel al 1,5 liter bier binnen. De stad bezit in de heuvels aan de stadsrand vier ‘Kellerwirtschaften’. De herberg van de kleinste ‘Greifenklau’ houdt van traditie en bezit als enige noch het oude authentieke meubilair. De ‘Biergarten’ heeft uitzicht op de ‘Altenburg’ op de tegenoverliggende heuvel.
Twee armen van de Regnitz en het oude kanaal snijden de stadskern van Bamberg in drie delen waardoor zij de bijnaam Klein Venetië erft en omdat ze op zeven heuvels is gebouwd ook nog de titel van het Frankische Rome draagt. Aan de voet van de viertoornige keizersdom en de vorstbisschoppelijke residentie ligt het hart van de stad. De oude stadskern maakt deel uit van het UNESCO wereldcultuurerfgoed. De enge straatjes met kleine terrasjes op pleintjes en op de smalle stoepen versterken de Italiaanse sfeer. De dom herbergt het Pauzegraf van Clemence II, het enige ten noorden van de Alpen. Door de kerkelijke macht kregen de burgers geen land voor een raadhuis, daarom bouwden ze het weelderige pronkstuk in de rivier. Achter de residentie gaat een kleurrijke rozentuin schuil met fontein, stenen beeldhouwwerken, een groot zonnig terras en een groot balkon met zicht op de pastelkleurige vakwerkhuizen. De streek rond Bamberg staat in het ‘Guinnesboek of records’ vermeld met grootste brouwerijdichtheid ter wereld. Wil je alles weten over het bier, neem dan een kijkje in het Frankische brouwerijmuseum. De specialiteit is het ‘Rauchbier’, bier bewaard in eiken vaatjes van gerookt eikenhout. Volgens Duitse toeristen smaakt het bier pas lekker na drie glazen … je hebt dan wel al 1,5 liter bier binnen. De stad bezit in de heuvels aan de stadsrand vier ‘Kellerwirtschaften’. De herberg van de kleinste ‘Greifenklau’ houdt van traditie en bezit als enige noch het oude authentieke meubilair. De ‘Biergarten’ heeft uitzicht op de ‘Altenburg’ op de tegenoverliggende heuvel.
Kogellagerstad
De Main-Radweg kreeg als eerste het predikaat vijfsterren fietsroute, 90% verloopt over geasfalteerde fietspaden. Enkele kilometers na Bamberg wisselen we ‘Bierfranken’ in voor ‘Wijnfranken’. Tot Haßfurt loopt het fietspad, weliswaar gescheiden, aan de verkeersweg. De dorpscentra van Trunstadt en Roßstadt zorgen daarbij voor enige afwisseling. Op een heuveltje ligt de bedevaartskerk Maria Limbach en in Sand am Main wisselen we naar de rechteroever naar Zeil am Main, een gezellig oud middeleeuws stadje met muren, torens en vakwerkhuizen. De hellingen zijn beplant met wijnranken. Tussen twee poorten ligt de langgetrokken rechthoekige historische kern van Haßfurt. Het fietspad volgt nu een aantrekkelijk tracé tussen Main en spoorweg tot Schweinfurt. De rivier vertoont vele inhammen en op de route staan infoborden over de fietswegen in de ‘Haßbergen’ op deze oever en het ‘Steigerwald’ op de andere. Even verder hetzelfde maar over de fietsroutes in het ‘Scheinfurter Land’. In tegenstelling tot de meeste gereconstrueerde stadskernen is in Schweinfurt bewust gekozen voor een andere aanpak. Moderne nieuwbouw linken aan het resterende oude erfgoed. De reconstructie van de stadsmuur beklemtoont dan weer het middeleeuwse aspect. Toen in 1860 Phillip Moritz Fischer een trapas inbouwde in een loopfiets kon niemand vermoeden dat dit de aanloop was naar de wereldvermaarde kogellagerindustrie. Die industrie ontwierp nog meer fietsmechaniek. Ernst Sachs, een Schwabische inwijkeling, was een gedreven sportfietser die in 1903 de beroemde Torpedo-naaf met terugtraprem en later de Sachs-motor ontwikkelde. Beide originele fietsen staan in het Otto Schäfer museum tentoongesteld. De industrieel Georg Schäfer daarentegen was een gepassioneerde kunstverzamelaar en een deel van zijn privaatverzameling over 19de eeuwse Duitse schilderkunst is nu tentoongesteld in de benedenverdieping van het zeer geslaagde moderne Georg Schäfer museum, de bovenste etage presenteert tijdelijke kunstuitstellingen. Het monument van een andere beroemdheid staat op het marktplein. De poëet Friedrich Rückert, een andere beroemdheid met een monument op het marktplein, beheerste maar liefst 44 talen waaronder vele oosterse. Hij staat vooral bekend voor zijn naar het Duits vertaalde versie van de Koran uit 1888.
De Main-Radweg kreeg als eerste het predikaat vijfsterren fietsroute, 90% verloopt over geasfalteerde fietspaden. Enkele kilometers na Bamberg wisselen we ‘Bierfranken’ in voor ‘Wijnfranken’. Tot Haßfurt loopt het fietspad, weliswaar gescheiden, aan de verkeersweg. De dorpscentra van Trunstadt en Roßstadt zorgen daarbij voor enige afwisseling. Op een heuveltje ligt de bedevaartskerk Maria Limbach en in Sand am Main wisselen we naar de rechteroever naar Zeil am Main, een gezellig oud middeleeuws stadje met muren, torens en vakwerkhuizen. De hellingen zijn beplant met wijnranken. Tussen twee poorten ligt de langgetrokken rechthoekige historische kern van Haßfurt. Het fietspad volgt nu een aantrekkelijk tracé tussen Main en spoorweg tot Schweinfurt. De rivier vertoont vele inhammen en op de route staan infoborden over de fietswegen in de ‘Haßbergen’ op deze oever en het ‘Steigerwald’ op de andere. Even verder hetzelfde maar over de fietsroutes in het ‘Scheinfurter Land’. In tegenstelling tot de meeste gereconstrueerde stadskernen is in Schweinfurt bewust gekozen voor een andere aanpak. Moderne nieuwbouw linken aan het resterende oude erfgoed. De reconstructie van de stadsmuur beklemtoont dan weer het middeleeuwse aspect. Toen in 1860 Phillip Moritz Fischer een trapas inbouwde in een loopfiets kon niemand vermoeden dat dit de aanloop was naar de wereldvermaarde kogellagerindustrie. Die industrie ontwierp nog meer fietsmechaniek. Ernst Sachs, een Schwabische inwijkeling, was een gedreven sportfietser die in 1903 de beroemde Torpedo-naaf met terugtraprem en later de Sachs-motor ontwikkelde. Beide originele fietsen staan in het Otto Schäfer museum tentoongesteld. De industrieel Georg Schäfer daarentegen was een gepassioneerde kunstverzamelaar en een deel van zijn privaatverzameling over 19de eeuwse Duitse schilderkunst is nu tentoongesteld in de benedenverdieping van het zeer geslaagde moderne Georg Schäfer museum, de bovenste etage presenteert tijdelijke kunstuitstellingen. Het monument van een andere beroemdheid staat op het marktplein. De poëet Friedrich Rückert, een andere beroemdheid met een monument op het marktplein, beheerste maar liefst 44 talen waaronder vele oosterse. Hij staat vooral bekend voor zijn naar het Duits vertaalde versie van de Koran uit 1888.
Wijnfranken
Deze etappe bestempelen wij als het mooiste fietstraject aan de Main in ‘Wijnfranken’. We fietsen aan kilometers wijngaarden voorbij. Naar Volkach met zijn romantische historische stadskern, bovenop een heuvelrug omgeven door wijngaarden de bedevaartskerk ‘Maria im Weingarten’. Wijnranken zover het oog reikt met in Nordheim am Main het ene wijnlokaaltje naast het andere. Op weg naar Sommerach staat op het hoogste punt te midden van de plantages een uitkijktoren. Via Schwarzach am Main bereiken we Dettelbach, een oud wijnstadje met goed bewaarde stadsmuren, torens en poorten. Buiten de muren op een heuvel ligt het Franciscanenklooster met de bedevaartskerk ‘Maria im Sand’, gebouwd op de plaats van een laatgotische beeldstok in de wijngaarden. Zowel Kitzingen, Marktbreit en Ochsenfurt hebben interessante historische kernen. Over een ware fietsboulevard bereiken we Würzburg.
Deze etappe bestempelen wij als het mooiste fietstraject aan de Main in ‘Wijnfranken’. We fietsen aan kilometers wijngaarden voorbij. Naar Volkach met zijn romantische historische stadskern, bovenop een heuvelrug omgeven door wijngaarden de bedevaartskerk ‘Maria im Weingarten’. Wijnranken zover het oog reikt met in Nordheim am Main het ene wijnlokaaltje naast het andere. Op weg naar Sommerach staat op het hoogste punt te midden van de plantages een uitkijktoren. Via Schwarzach am Main bereiken we Dettelbach, een oud wijnstadje met goed bewaarde stadsmuren, torens en poorten. Buiten de muren op een heuvel ligt het Franciscanenklooster met de bedevaartskerk ‘Maria im Sand’, gebouwd op de plaats van een laatgotische beeldstok in de wijngaarden. Zowel Kitzingen, Marktbreit en Ochsenfurt hebben interessante historische kernen. Over een ware fietsboulevard bereiken we Würzburg.
Würzburg, bisschoppelijke wijnlagering
Boven de andere oever vallen onmiddellijk twee monumentale bouwwerken op: de ‘Käppele’, een bedevaartskerk met balkon boven de Main, en de vesting ‘Marienberg’, het voormalige vorstbisschoppelijke paleis met vierkante hoektorens, een middeleeuwse ronde toren middenin, fortificaties rondom en groot balkon boven de rivier. De eethuizen rond het pleintje aan de voetgangersbrug zijn de trekpleister bij uitstek voor een lekkere hap, een stevig glas bier of een heerlijk Frankenwijntje. Buiten voetgangers bewegen enkel tram en fietsers door de brede winkelstraten. Het marktplein bezit met het barokke ‘Falkenhaus’ en de gotische overwegend roodkleurige ‘Marienkapelle’ een mooi ensemble. De prachtige architectuur van het ‘Juliusspital’, nu nog altijd een hospitaal, moet je vanaf het binnenplein bekijken. Omdat dit de studentenbuurt is vind je aan de overkant van de straat het ene eethuis/café naast het andere. Het waarteken van de stad is de Würzburger residentie, een meesterwerk van de Zuid-Duitse barok. Een brede open trap onder het met 786 m² imposante vrijdragend barokgewelf geeft toegang tot het paleis en zijn keizervertrekken met de vergulde spiegelkamer als pronkstuk. Vervolgens brengen we een bezoek aan de rijkelijk versierde hofkerk en aan de grote kleurrijke paleistuin met sculpturen, snoeivormen en rococo ijzerwerk. Maar om in het thema van dit artikel te blijven eindigen we met een bezoek aan de ‘Staatswijnkelders’ onder het paleis en zijn binnenplein. Een levend wijncultuurmonument van oude gewelvenkelders waar de Vorstbisschoppen wijn aanlegden in grote eiken vaten. Bij de kelderrondleiding hoort natuurlijk een wijnproeverij.
Boven de andere oever vallen onmiddellijk twee monumentale bouwwerken op: de ‘Käppele’, een bedevaartskerk met balkon boven de Main, en de vesting ‘Marienberg’, het voormalige vorstbisschoppelijke paleis met vierkante hoektorens, een middeleeuwse ronde toren middenin, fortificaties rondom en groot balkon boven de rivier. De eethuizen rond het pleintje aan de voetgangersbrug zijn de trekpleister bij uitstek voor een lekkere hap, een stevig glas bier of een heerlijk Frankenwijntje. Buiten voetgangers bewegen enkel tram en fietsers door de brede winkelstraten. Het marktplein bezit met het barokke ‘Falkenhaus’ en de gotische overwegend roodkleurige ‘Marienkapelle’ een mooi ensemble. De prachtige architectuur van het ‘Juliusspital’, nu nog altijd een hospitaal, moet je vanaf het binnenplein bekijken. Omdat dit de studentenbuurt is vind je aan de overkant van de straat het ene eethuis/café naast het andere. Het waarteken van de stad is de Würzburger residentie, een meesterwerk van de Zuid-Duitse barok. Een brede open trap onder het met 786 m² imposante vrijdragend barokgewelf geeft toegang tot het paleis en zijn keizervertrekken met de vergulde spiegelkamer als pronkstuk. Vervolgens brengen we een bezoek aan de rijkelijk versierde hofkerk en aan de grote kleurrijke paleistuin met sculpturen, snoeivormen en rococo ijzerwerk. Maar om in het thema van dit artikel te blijven eindigen we met een bezoek aan de ‘Staatswijnkelders’ onder het paleis en zijn binnenplein. Een levend wijncultuurmonument van oude gewelvenkelders waar de Vorstbisschoppen wijn aanlegden in grote eiken vaten. Bij de kelderrondleiding hoort natuurlijk een wijnproeverij.
Steekkaart
SITUERING: Zuid-Duitsland tussen de rivieren Donau en Main
AFSTAND: 864 km
ROUTE: Donau-Radweg (D6) – Altmühl-Radweg – SandAchse-Radweg – Frankischer Seenland-Radweg – Main-Donau-kanaal (D11) – Main-Radweg (D5)
BEWEGWIJZERING: logo’s van bovenstaande routes
ROUTE:
Etappe 1: Beuron – Riedlingen = 75 km
Etappe 2: Riedlingen – Ulm = 85 km
Etappe 3: Ulm – Dillingen = 60 km
Etappe 4: Dillingen – Neuburg = 76 km
Etappe 5: Neuburg – →Kelheim = 78 km
Etappe 6: →Kelheim – Walting (Eichstätt) = 85 km
Etappe 7: Walting – Weißenburg = 75 km
Etappe 8: Weißenburg – Nurnberg = 75 km
Etappe 9: Nurnberg – Forchheim = 55 km
Etappe 10: Forchheim – Bamberg = 37 km
Etappe 11: Bamberg – Schweinfurt = 63 km
Etappe 12: Schweinfurt – Dettelbach = 53 km
Etappe 13: Dettelbach – Würzburg = 47 km
VERVOER:
Met de trein:
Heen: Luik – (Aken) – Keulen (kan met Thalys/ICE mits tijdige aanvraag in het callcenter/Radfahrer Hotline), IC Keulen – Stuttgart, IC Stuttgart – Ulm; Ulm – Beuron
Terug: IC Würzburg – Keulen, Keulen – (Aken) – Luik
LOGIES:
Akzent Hotel Roter Löwe, Ulmer Gasse 8, D-89073 Ulm, tel: +49 731- 14 08 90, [email protected], www.akzent.de
Gasthof zum Adler, Adlerberg 1, D-88499 Riedlingen, tel: +49 7371-93 41 0, [email protected], www.adler-riedlingen.de
Hotel Convikt, Konviktstraße 9, D-89407 Dillingen, tel: +49 9071-79 13 0, [email protected], www.stadthotel-convikt.de
Hotel Bergbauer, Fünfzehnerstraße 11, D-86633 Neuburg a.d. Donau, tel: +49 8431-61 68 90, [email protected], www.hotel-gasthof-bergbauer.de
Hotel Weisses Lamm, Ludwigstraße 12, D-93309 Kelheim, tel: +49 9441-20 09 0
Landhotel Gut Moierhof, Leonhardstraße 11, D-85137 Walting, tel: +49 8426-98 78 0, [email protected], www.gut-Moierhof.de
Flair-Hotel Am Ellinger Tor, Ellingerstraße 7, D-91781 Weißenburg, tel: +49 9141-86 46 0, [email protected], www.ellingertor.de
Hotel Marienbad, Eilgutstraße 5, D-90433 Nürnberg, tel: +49 911-20 31 47, [email protected], www.hotel-marienbad.de
Hotel am Kronengarten, Bambergerstraße 6a, D-91301 Forchheim, tel: +49 9191-72 50 0, [email protected], www.hotel-am-kronengarten.de
Hotel Altenburgblick, Panzerleite 59, D-96049 Bamberg, tel: +49 951-95 31 0, [email protected], www.altenburgblick.de
Mercure Hotel, Maininsel 10-12, D-97421 Schweinfurt, tel: +49 9721-73 06 444, [email protected], www.accorhotels.com
Akzenthotel Franziskaner, Wallfahrtsweg 14, D-97337 Dettelbach, tel: +49 9324-97 30 30, [email protected], www.dettelbach-hotel.de/franziskaner.asp
Mercure Hotel Würzburg, Dreikronenstraße 27, D-97082 Würzburg, tel: +49 931-41 93 0, [email protected], www.accorhotels.com
KAART: fietskaartenmap Sandachse Franken: Sandradtouren
GIDS: Topgidsen: Donau Radwandern 1:50000, Altmühltal-Radweg 1:50000 en Main-Radweg (Bikline) 1:75000
SITUERING: Zuid-Duitsland tussen de rivieren Donau en Main
AFSTAND: 864 km
ROUTE: Donau-Radweg (D6) – Altmühl-Radweg – SandAchse-Radweg – Frankischer Seenland-Radweg – Main-Donau-kanaal (D11) – Main-Radweg (D5)
BEWEGWIJZERING: logo’s van bovenstaande routes
ROUTE:
Etappe 1: Beuron – Riedlingen = 75 km
Etappe 2: Riedlingen – Ulm = 85 km
Etappe 3: Ulm – Dillingen = 60 km
Etappe 4: Dillingen – Neuburg = 76 km
Etappe 5: Neuburg – →Kelheim = 78 km
Etappe 6: →Kelheim – Walting (Eichstätt) = 85 km
Etappe 7: Walting – Weißenburg = 75 km
Etappe 8: Weißenburg – Nurnberg = 75 km
Etappe 9: Nurnberg – Forchheim = 55 km
Etappe 10: Forchheim – Bamberg = 37 km
Etappe 11: Bamberg – Schweinfurt = 63 km
Etappe 12: Schweinfurt – Dettelbach = 53 km
Etappe 13: Dettelbach – Würzburg = 47 km
VERVOER:
Met de trein:
Heen: Luik – (Aken) – Keulen (kan met Thalys/ICE mits tijdige aanvraag in het callcenter/Radfahrer Hotline), IC Keulen – Stuttgart, IC Stuttgart – Ulm; Ulm – Beuron
Terug: IC Würzburg – Keulen, Keulen – (Aken) – Luik
LOGIES:
Akzent Hotel Roter Löwe, Ulmer Gasse 8, D-89073 Ulm, tel: +49 731- 14 08 90, [email protected], www.akzent.de
Gasthof zum Adler, Adlerberg 1, D-88499 Riedlingen, tel: +49 7371-93 41 0, [email protected], www.adler-riedlingen.de
Hotel Convikt, Konviktstraße 9, D-89407 Dillingen, tel: +49 9071-79 13 0, [email protected], www.stadthotel-convikt.de
Hotel Bergbauer, Fünfzehnerstraße 11, D-86633 Neuburg a.d. Donau, tel: +49 8431-61 68 90, [email protected], www.hotel-gasthof-bergbauer.de
Hotel Weisses Lamm, Ludwigstraße 12, D-93309 Kelheim, tel: +49 9441-20 09 0
Landhotel Gut Moierhof, Leonhardstraße 11, D-85137 Walting, tel: +49 8426-98 78 0, [email protected], www.gut-Moierhof.de
Flair-Hotel Am Ellinger Tor, Ellingerstraße 7, D-91781 Weißenburg, tel: +49 9141-86 46 0, [email protected], www.ellingertor.de
Hotel Marienbad, Eilgutstraße 5, D-90433 Nürnberg, tel: +49 911-20 31 47, [email protected], www.hotel-marienbad.de
Hotel am Kronengarten, Bambergerstraße 6a, D-91301 Forchheim, tel: +49 9191-72 50 0, [email protected], www.hotel-am-kronengarten.de
Hotel Altenburgblick, Panzerleite 59, D-96049 Bamberg, tel: +49 951-95 31 0, [email protected], www.altenburgblick.de
Mercure Hotel, Maininsel 10-12, D-97421 Schweinfurt, tel: +49 9721-73 06 444, [email protected], www.accorhotels.com
Akzenthotel Franziskaner, Wallfahrtsweg 14, D-97337 Dettelbach, tel: +49 9324-97 30 30, [email protected], www.dettelbach-hotel.de/franziskaner.asp
Mercure Hotel Würzburg, Dreikronenstraße 27, D-97082 Würzburg, tel: +49 931-41 93 0, [email protected], www.accorhotels.com
KAART: fietskaartenmap Sandachse Franken: Sandradtouren
GIDS: Topgidsen: Donau Radwandern 1:50000, Altmühltal-Radweg 1:50000 en Main-Radweg (Bikline) 1:75000
